Dehumanisatie is het door mensen ontkennen dat een bepaald ander mens een ‘volwaardig medemens is’. Het ontmenselijken van een ander. De ander is geen gelijkwaardig medemens. Het geeft dan legitimatie tot verbale en fysieke belediging, wreedheid, geweld en uitsluiting. Immers het zijn toch geen mensen. Dehumanisatie is en wordt gebruikt om oorlogen, slavernij, seksuele uitbuiting van vrouwen en kinderen, het vernederen (en doden) van andersdenkenden of ‘anders-uitzienden’ te rechtvaardigen en om hen hun rechten en autonomie te ontnemen.
Een veelgebruikte vorm van dehumanisatie is verbaal, bijvoorbeeld door andere mensen naar dieren te noemen (‘Hij is een varken’; ‘Zij is een kakkerlak die terug moet onder haar steen’; ‘Hij is een ongelofelijke rat‘; ‘Zij ziet eruit als een walrus‘). Ook al kunnen woorden pijn doen, fysieke dehumanisatie gaat uiteraard nog een stap verder. Langdurige onderdrukking (slavernij), lichamelijke en geestelijke belediging en vernedering (verkrachting, kindermishandeling), stelselmatig negeren (iemand niet aankijken of er niet naar luisteren) of het verminken of doden (lustmoord, in elkaar slaan) van anderen. Bij dehumanisatie wordt de ander niet meer als waardig, weldenkend en mogelijk interessant medemens gezien. Zijn of haar onderscheidende individualiteit en gedachten worden ontkend en zijn of haar gevoelens doen er niet (meer) toe. Hierdoor kunnen hele groepen mensen gevangen worden gezet, afgevoerd en zelfs worden gedood. Georganiseerde dehumanisatie heeft veelal een politieke, raciale, etnische, of religieuze basis. Hiervan zijn vele voorbeelden in de menselijke geschiedenis: de vervolging van Joden, homoseksuelen en zigeuners tijdens het nationaalsocialisme; het uitmoorden van de oorspronkelijke indianen in Noord-Amerika bij de Wounded Knee massacre in 1890; de genocide van meer dan 7000 mannelijke moslims na de inname van Srebrenica, de moord op ongeveer een half miljoen Tutsi in Rwanda in 1994, enzovoort enzoverder.
Op meer individueel niveau worden mensen vanwege hun geslacht, uiterlijk, seksuele oriëntatie, godsdienst, handicap, mening, ziekte of klasse in de samenleving of gemeenschap gedehumaniseerd. Dehumanisatie wordt versterkt door macht, status en gevoel van steun vanuit een collectief denken. Gedehumaniseerde mensen worden dan als moreel, lichamelijk of intellectueel minderwaardig of nietswaardig gezien. Dehumanisatie begint al bij kinderen als zij een klasgenoot pesten en uitsluiten om bepaalde kenmerken.
Het erkennen van menselijkheid bij een ander wordt gekenmerkt door het erkennen en respecteren van onderscheidende individualiteit en het gewaardeerd deel uitmaken van een samenleving en is teken van beschaving. Wanneer men een ander hierop negatief beoordeeld is dehumanisatie het gevolg. Het onderscheidende subject wordt dan inwisselbaar object waarmee men kan doen wat met wil en in vergelijking met zichzelf kan gebruiken (seksslavinnen), vernederen, ridiculiseren, beledigen, pijn doen, verbaal kan uitschelden en, in extrema, lichamelijk kan kwetsen of zelfs zonder schuldgevoel kan doden. Net zoals mensen bepaalde dieren (varkens, kippen, koeien, schapen etc.) zonder enige empathische gevoelens massaal kunnen (laten) doden voor hun genot (dagelijks vlees op het bord) en andere dieren in het extreme vertroetelen (honden, katten, cavia’s, konijnen), kunnen bepaalde mensen zonder enige gevoelens van empathie andere mensen vernederen, beledigen en zelfs doden en tegelijkertijd gelijkgezinden liefhebben, beschermen en waarderen. Propaganda en media hebben vaak een grote rol in dehumanisatie.
Onder groepsdruk en machtsvertoon van enkelen zijn gewone, geestelijk gezonde, mensen tot dehumanisatie van anderen aan te zetten. Dit werd voor het eerst duidelijk tijdens de experimenten aan de Stanford universiteit in 1971. Philip Zimbardo vond hierin het bewijs dat de externe omstandigheden het gedrag van een persoon bepaalden. Bij dit experiment werden studenten verdeeld in twee groepen: gevangenen en bewakers. Zij moesten zich in hun rol inleven en zich ernaar gedragen. De gevangenen ondergingen hun lot en de bewakers gingen hun macht laten gelden. Dit leidde uiteindelijk tot vrij extreme dehumanisatie, waarna het experiment werd stopgezet. Later, in 2004, werd hetgeen in Stanford door studenten werd gespeeld bittere werkelijkheid in de Abu Ghraib gevangenis in Irak. Amerikaanse gevangenenbewakers vernederden en mishandelden Iraakse gevangenen in extreme mate. Philip Zimbardo schreef over deze dehumanisatie het boek ‘The Lucifer effect’. Ontdaan van de groepsdruk schaamden betrokkenen zich later voor hun daden.
Ook in de geneeskunde is dehumanisatie helaas geen uitzondering. Er zijn uiteraard zeldzame extreme voorbeelden: De medische experimenten op gevangenen in het concentratiekamp Dachau, het syfilis experiment in Tuskegee en de kankerexperimenten door de gevierde oncoloog Cornelius Rhoads op Puerto Ricanen. Op een subtieler en onschuldiger niveau worden patiënten bijvoorbeeld gereduceerd tot een statistisch nummer in onderzoek, inwisselbaar. In de dagelijkse medische praktijk is er vaak een door opleidingsniveau, sociale status en kennisverschil onvermijdelijk een ongelijkheid tussen hulpverlener en patiënt. Hierdoor kan gemakkelijk een ‘wij’ (de gezonde hulpverleners) en ‘zij’ (die zieke patiënten) onderscheid ontstaan, benadrukt door verschil in uiterlijk (de witte jassen), asymmetrische macht (ik ben de dokter, ik mag jou aanraken, ‘opensnijden’, maar jij mij niet) en verschil in communicatie (vakjargon). Ook is er het ‘gevaar’ van labelen van mensen in technische termen (‘de galblaas in kamer 4’, de ‘diabetenpoli’). Ik schreef enige jaren geleden over dehumanisatie in taalgebruik op de intensive care een artikel . Toen een intensivist op haar eigen intensive care wordt opgenomen werd haar de dagelijkse dehumanisatie duidelijk. In de geneeskunde ligt altijd het gevaar van mechanisatie (‘de patiënt is een kapotte hartklep’), gelimiteerde empathie en onverschilligheid (‘de patient laat mij emotioneel onverschillig‘) en morele ontbinding (‘ik mag/moet schade berokkenen om de patiënt goed te doen’). Als patiënten uiterlijk of in gedrag niet meer op ‘mensen’ lijken ligt dehumanisatie op de loer. Een patiënt in een vegetatieve toestand die niet meer communiceert en zich niet meer als individu kan manifesteren, is dat nog wel een ‘mens’? Dergelijke patiënten worden in de spreektaal wel gedehumaniseerd tot ‘kasplantje’. Een patient die comateus en overdekt met slangen, catheters en ontdaan van onderscheidende kleding en uiterlijk op een intensive care ligt is gemakkelijk te ‘ontmenselijken’.
Dehumanisatie in welke vorm en voor welke reden dan ook is van alle tijden. Het laatste jaar zagen we door de coronapandemie toenemende dehumanisatie van bepaalde burgers. De laatste maanden lijkt dit helaas extremer te worden. Eerst was er alleen onschuldige dehumanisatie in taalgebruik. Extremen die überhaupt het bestaan van SARS-CoV-2 geheel ontkennen daargelaten, werden (weldenkende) mensen die kritisch dachten over het coronabeleid weggezet als ‘viruswappies’, ‘coronawappies’, ‘coronagekkie’s’ of ‘antivaxxers’. Een ‘wappie’ is een ‘dwaallicht‘, een ‘dwaalgeest’. Het woord ‘wappie’ werd, voor zover ik kon nagaan, voor het eerst gebruikt in 2010 door de rapper Willy Wartaal (Olivier Mitshel Locadia) in ‘Sterrenstof’: ‘Ook al was mammie altijd wappie’. Een drugsverslaafde die de weg kwijt was.
Op zich is het gebruiken van het woord ‘wappie’ vaak nog wel grappig, klinkt redelijk onschuldig en niet erg kwetsend, maar het is toch echt wel verbale dehumanisatie van andersdenkenden. Wappies (dwaallichten) hoef je immers niet serieus te nemen, die kan je vrijelijk beledigen en stigmatiseren en zij kunnen zelfs gevaarlijk zijn omdat zij anderen op verkeerde gedachten kunnen brengen. Op zich ook niets nieuws. Ik heb mijn hele leven mensen baarlijke onzin horen uitkramen, maar daar haal ik mijn schouders over op en ga door met de orde van de dag. Ook nu hoor ik mensen onzin uitkramen over het virus. Ook dat kan ik na eigen weging naast mij neer leggen. Maar ik luitster wel naar anderen. Dat is nu anders. Naar andersdenkenden mag je niet luisteren, dat zijn wappies en dan ben jij ook een wappie. Hun argumenten en hun denken moeten er voor jou niet toe doen, je hoeft er dus niet naar te luisteren, dat doe je ook niet en daardoor zijn de mensen die jij als zonder toets als ‘wappies’ ziet sowieso minderwaardig. En daarnaast, wie wil er nou een ‘wappie’ zijn? Minister Hugo de Jonge gebruikte het woord ‘wappie’ onlangs om het gevaar van andersdenkenden in de tweede kamer te benoemen.
Anders wordt het als een beledigend of stigmatiserend woord wordt gebruikt wordt als legitimatie tot verdergaande fysieke dehumanisatie en geweld. Woorden gaan bij dehumanisatie vaak vooraf aan daden. Dat zien we door de eeuwen heen. En dat gebeurde eind vorig jaar ook met de zogenaamde ‘wappies’. Met horror zag ik dat bewapende politieagenten ongewapende demonstranten in Amsterdam en Den Haag tot bloedens toe sloegen met wapenstokken, hardhandig tegen de grond werkten en intimiderend bedreigden met politiehonden. Het zien van de video waarbij een meisje (nou niet echt het type dat een groot staatsgevaar is) met een straal water uit een waterkanon op korte afstand tegen een betonnen muur werd geblazen vervulde mij met morele afschuw en verontrusting. Uiteraard is er naar twee kanten uitlokking, uiteraard wordt er gewaarschuwd dat je weg moet gaan, uiteraard wordt er met een paraplu naar een paard geslagen, maar legitimeert dat extreem geweld? Maar wat mij ook verontrustte waren de reacties van vele zelfbenoemde ‘non-wappies’ op social media. Zij spraken zich zonder schroom en zonder de anderen persoonlijk te kennen uit over ‘eigen schuld’ en ‘het geweld tegen die wappies moet nog veel harder’ en ‘eigen keuze, moet je daar maar niet komen‘. De vraag is of een demonstratie ‘voor de vrijheid’, tegen de coronamaatregelen, boerenprotest, tegen de klimaatvervuiling, tegen abortus of wat voor doel dan ook, en los van wat je daar van vindt, dergelijk geweld moreel bezien legitimeert? Volgens velen op social media kan het dan niet extreem genoeg. ‘Ram ze maar van het Malieveld af,’ zei iemand. Over toepassen van geweld bij vredelievende demonstraties wordt al vele jaren gediscussieerd.
In het verhoor van een hoofdagent van politie voor de BPOC2020 zei deze dat er onder agenten soms zeer neerbuigend en discriminerend gesproken wordt over demonstranten. Dat verbaasde mij niet. Het kon eigenlijk niet anders. Hij gaf daar een aantal voorbeelden van: ‘Het zijn hersenloze wappies’; ‘Het zijn virussen die je moet bestrijden’; ‘Onderkruipsels waar je de lat over moet leggen‘. Deze stigmatisering van alle demonstranten (zonder onderscheid in man-vrouw, leeftijd, vredelievende demonstranten en relschoppers) gaf de agenten, volgens de verhoorde hoofdagent, de legitimatie tot ‘wappies rammen’. Als ‘wappie‘ ben je hersenloos, een virus en een onderkruipsel. Daar wil je toch vanaf? En iedereen die op die plek aanwezig is is dan een wappie. De groep bepaald en dan ‘doe je mee’. Ook dit is al zo oud als de mensheid. Als individu zullen de meeste agenten het geweld niet willen inzetten, vanuit de groep wel. Ook al een oud beproeft mechanisme.
Ik denk veel na over dit soort gebeurtenissen. Ik dacht ook aan het ethische principe van wederkerigheid. Wat zou de agent die het waterkanon bediende hebben gedacht toen hij de beelden van het bloedende meisje terugzag? Wat als het zijn eigen dochter was die uit jeugdig idealisme naar het museumplein was gegaan en door een collega tegen een muur werd geblazen een hoofdwond en schedelbreuk tot gevolg?
Ik heb als ethicus hier veel over moeten peinzen en piekeren. In verbijstering, verwondering en verontrusting. De agenten kunnen dit in de gekozen extreme geweldsvorm (en dan zonder aanziens des persoons: mannen, vrouwen, ouderen, vredelievende demonstranten, relschoppers) alleen maar doen als zij alle demonstranten in hun denken en handelen gelijkwaardig dehumaniseren als minderwaardig en misschien zelfs wel als onmenselijk. Het zal voor hen in veel gevallen een copingsmechanisme zijn. Het zien van de beelden (die ik overigens maar heel moeilijk kan verdragen) en lezen van de omschrijvingen van demonstranten door de hoofdagent deed mij denken aan uitspraken van Amerikaanse soldaten voordat zij in Irak bombardementen op burgerdoelen uitvoerden: ‘Wij gaan kakkerlakkennesten uitroeien’. Hierdoor konden zij hun onmenselijke taken vervullen.
Ik denk dat soldaten en agenten dit extreme gewelddadige gedrag tegen burgers alleen voor zichzelf kunnen rechtvaardigen als zij de anderen dehumaniseren en niet dat zij bewust genoegen vinden in toepassen van het geweld (uitzonderingen uiteraard daargelaten). Geweld tegen een ongewapend ander mens gebruiken voelt voor geestelijk gezonde mensen nooit goed en het is ook niet zonder gevolgen. Gedehumaniseerden en zij die bij sommige gelegenheden dehumaniseren houden vaak langdurig last van de vernedering en het geweld hetgeen, zoals ik dat noem, gelegenheidsdehumanisatie, psychologisch en moreel tot problematisch maakt. Men moet zich dat goed realiseren voordat het ongelijkwaardig geweld in vredestijd bij gelegenheid wordt ingezet als middel. Het is immers niet vrijblijvend. Het kan nare gevolgen hebben. Ook voor niet direct betrokkenen kunnen de beelden bij het zien beschadigend werken. ‘Het zal je zoon of dochter maar zijn die zo geslagen wordt,’ dacht ik toen ik de beelden zag. Wat zouden de ouders van de angstige jonge Duitse vrouw in onderstaande foto gedacht hebben?
Gelukkig verliezen vele soldaten en anderen die macht moeten laten gelden naar andere mensen in een situatie hun menselijkheid niet, zoals bijvoorbeeld onderstaande Amerikaanse soldaat (maart 2003) (Foto Reuters, Damir Sagolj). Een indrukwekkend beeld.
Dehumanisatie is een psychologisch en moreel complex onderwerp, het is veel voorkomend en soms zelfs begrijpelijk. Het kan in extreme vormen een psychologisch copingsmechanisme zijn om tijdelijk in een bepaalde omstandigheid of situatie ‘onmenselijk’ te kunnen handelen. Maar het kan in de extreme vormen voor beide partijen langdurig beschadigend zijn en daarom is het echt problematisch.
Ik zie de laatste maanden helaas voorbeelden van geweld tegen burgers waarvan ik dan hoop dat er goed over is nagedacht voordat het is ingezet. Ook tijdelijke gelegenheidsdehumanisatie is niet iets dat je in je hoofd wil hebben. Daarvoor ben je toch geen agent geworden denk ik dan. Het kan toch niet goed voelen als je er nog eens goed over denkt en diegenen die je hebt gedehumaniseerd gewoon toch mensen met een verhaal en gezicht blijken te zijn.
Deze observaties verbijsteren en verontrusten mij als ethicus nu al enige tijd. De wereld is helaas niet mooier geworden het laatste jaar.
Primum non nocere, allereerst geen schade berokkenen, is en blijft een belangrijk ethisch principe.
dr. Erwin J.O. Kompanje 
Dank je wel voor dit prachtige blog.
Ik hoop dat mensen de tijd nemen het te lezen en je woorden tot zich door te laten dringen.
Dehumanisatie verwacht je misschien vooral bij oorlogssituaties. En voor zover ik weet zijn de vredelievende demonstranten en alle mensen die kritische vragen stellen niet in oorlog met met de Nederlandse staat.
Ook ik kijk met verbijstering toe welke opdrachten de ME en politie krijgen en uitvoeren van onze burgermeesters. Een burgermeester die er is voor het welzijn van alle burgers in zijn of haar stad.
LikeLike
we zitten in een een oorlog eentje die van a tot z geregiseerd is en wordt wordt wakker wordt wakker wordt wakker dit heb ik vanaf week 1 helaas gevoeld en diep geweten
LikeGeliked door 1 persoon
Geweldige analyse en mij uit het hart gegrepen. Wat zitten we op een hellend vlak als een minister dit soort uitspraken doet ! Dat is met recht levensgevaarlijk. Er schijnt geen ruimte te zijn voor een open debat.
LikeLike
Stil word ik hier van.
LikeLike
Het is heel erg eng wat er gebeurt.
Mensen worden tegen elkaar opgezet.
En mensen raken gewend aan de angstcultuur. Ze denken niet meer zelf na. Mij is verteld dat in de oorlog heel mijn joodse familie is vermoord. Van kinds af aan weiger ik dus te discrimineren.
Vreselijk verdriet blijft je levenslang bij.
Het troostte me dat er een paar weldenkende dappere mensen waren die toch met gevaar voor eigen leven nog vele Joodse mensen hebben gered.
Dat er mensen zijn die zelf nadenken weet ik…ik zeg…wees ook dapper!
LikeLike
was iedereen maar zo menselijk. Ook ik begrijp het geweld niet.
ook begrijp ik niet dat mensen roepen , moeten ze maar niet demonstreren.
Waar zijn onze rechten gebleven.
Burgemeesters kunnen doen en laten wat ze willen.
De regering gooit er nog extra vuur overheen door verdommenis en hel te prediken volgens van Dissel.
mensen zijn compleet gehersenspoeld met de angstporno.
Medicijnen zoals Ivermectine (Ivermectine wordt al jaren gebruikt en staat op de Lijst van essentiële geneesmiddelen van de WHO) wat zelfs de Nobelprijs heeft ontvangen en bijna geen bijwerkingen heeft. Word al sinds de jaren 77 gratis uit gedeeld in Afrika en heeft bijna de ziektes rivierblindheid en lymfatische filariasis uit geroeid. EN WAT SCHETST MIJN VERBAZING…. DE REGERING ZEGT ZWARE BOETES UIT TE DELEN AAN ARTSEN DIE DEZE GOEDE MEDICIJNEN UITSCHRIJVEN… en ze roepen nu ineens dat het levensgevaarlijk is. Kunt u het nog volgen. Ik heb dus echt geen vertrouwen in de regering.
LikeLike
U heeft het wederom zeer helder verwoord. Het is ongelooflijk hoe onprofessioneel een minister zich uitlaat over collega’s uit de kamer, nog bijzonderder dat een krant dat als kop heeft. Demoniseren komt er ook nog bij. In dit soort handen ligt ons lot en men ging er massaal voor om hen jl 17 maart weer het mandaat van onvermogen te geven. Ik ben het roerend met u eens keer op keer, dat maakt mij onder vrienden een wappie. Ik lig daar niet zo wakker van, in Rotterdam opgeleid heb ik geleerd zelfstandig en onafhankelijk te denken en te onderzoeken. Waar ik wel wakker van lig is dat ik vrienden verlies aan corona. Ze gaan niet dood hoor, worden zelfs niet ziek, of herstellen net als ikzelf en mijn hele gezin binnen een paar dagen. Ik leer ze steeds meer kennen als onverschillige mensen die goedpraten en gedogen wat er gebeurt, die niet onderzoeken, vragen en zelf tot conclusies komen. Ik lig wel wakker van het politiegeweld, we zaten gillend naar de filmpjes te kijken dit kan toch niet waar zijn? Dit zijn wij in Nederland toch niet. Ik vrees voor de toekomst van ons land en voor mijn dochters die hier hun toekomst in op moeten bouwen. Die nu al bijna twee cruciale schooljaren missen. Groep 8 en de eerste van de middelbare school. Ik ben blij dat ze op de vrije school zitten, daar wordt hen in ieder geval ook op school een holistische, genuanceerde en respectvolle levensvisie bijgebracht voor mens, dier en natuur. Ik was altijd trots Nederlandse te zijn, verbleef langere tijd in de VS waar we zeiden ‘you ain’t much if you’re not Dutch’ and ‘as a final touch god created the Dutch’. Ik begin me bijna te schamen. Hoe is deze teloorgang te stoppen? Ik ben langzaamaan zo moedeloos aan het worden. Verdrietig van de tweedeling, de vervreemding etc. Triviaal wellicht, maar net als u beschreef verlang ik naar een antiekmarktje, gezellige blije mensen op het Malieveld en Museumplein waar leuke dingen gebeuren die verbinden, die je kunt delen en waar we weer positieve energie uit kunnen halen daar worden we gezonder van. En dan straks iedereen een corona ausweis, de verstotenen, de afvalligen, de niet ingeënte, die niet meer mee mogen doen. Over dehumaniseren gesproken. 😔
LikeGeliked door 2 people
Dank Erwin voor je inlevende en empathische benadering van de coronaproblematiek het afgelopen jaar. Als het mij weer eens over de oren loopt herlees ik altijd even een blog van je en probeer dan middels meditatie mijn onrust weer onder controle te krijgen. Over het onderhavige onderwerp heb ik slapeloze nachten gehad en ik werd er zeer emotioneel van. Ik heb begin ‘op nog meegelopen, met 500.000 anderen, in de grote anti-kernkoppendemonatratie in Amsterdam. Toen ging het er wel anders aan toe.
Nogmaals mijn dank voor je integere benadering van de, in mijn ogen overtrokken, coronamaatregelen.
M.vr.gr.
Paula.van Dijk
70jarige Rotterdamse
LikeGeliked door 2 people
Geachte heer Kompanje,
Dank u wel voor uw uitstekende colomn. U raakt de kern van waar het over gaat.
Als overtuigd andersdenkende raak ik, net als u en met mij vele anderen, langzamerhand ontmoedigd. Tijdens WOII kon het verzet nog rekenen op de steun uit de burgerbevolking en waren de NSB-ers degenen waar men zwaar rekening mee diende te houden. Thans keert de overgrote meerheid van de gehersenspoelde bevolking tegen andersdenkenden. Vluchten kan niet meer, zongen Jenny Arean en Frans Halsema. En inderdaad wij andersdenkenden hebben geen enkele vluchtplaats. Al ruim een jaar worden wij meedogenloos vervolgd en dat zal een peulenschilletje zijn vergeleken met wat nog gaat komen.
Hoe makkelijk dehumaniseren gaat, is niet alleen aangetoond door Zimbardo met het Stanford-experiment, maar ook door Milgram toonde het onomstotelijk aan. Een Frans team herhaalde dit experiment onder het mom van een tv-quiz met schokkende resultaten. Ron Jones met zijn experiment The Wave is er ook nog een. En vergeet niet het Stockholm-syndroom waarbij de onderdrukte, misbruikte gegijzelde de gijzelnemer gaat verdedigen tegenover derden. Ik schreef over alle genoemde fenomenen columns op Commonsensetv.nl onder de verzameltitel Stof tot overdenking.
Ik onderzocht in mijn column Die Zweite Wende de mogelijkheden om een ommekeer te bewerkstelligen.
Helaas zie ik na een jaar verwurging door het Haagse regime, geen opening, geen toekomst, nog niet eens het einde van het begin van deze maatschappelijke verwoesting. Als lemmingen naar de afgrond op weg naar een herhaling van WOII-toestanden, Spaanse Inquisitie en Guantanamo Bay. Uiteraard inclusief een complete revisie van de geschiedschrijving rondom deze hoax.
Maar wie weet, wordt de term wappie nog eens een Geuzennaam. Waren het niet de Watergeuzen die een sleutelrol speelden in het verdrijven van de Spanjaarden en de val van Brielle op 1 april 1572. Nog twee dagen…..
Vrijheid en het recht op zelfbeschikking!
LikeLike
Hartelijk dank weer Erwin voor dit prachtige, en tegelijkertijd zo verdrietige en beangstigende blog.
We zijn in Nederland flink afgezakt m.b.t. fundamentele mensenrechten sinds februari 2020.
Zó snel kan het dus gaan.
Ik heb me altijd afgevraagd hoe het toch mogelijk was hoe zo’n 85 jaar geleden een intelligent en beschaafd buurvolk in een paar jaar tijd kon vervallen tot de meest afzichtelijke barbarij.
Ik vrees dat ik nu begrijp hoe dat in zijn werk gaat. ‘Dehumanisatie’ van eenieder die niet buigt of barst.
Het is een uitermate angstaanjagende gedachte.
LikeLike
Dank voor dit waardevolle stuk.
Is het niet zo dat als ook hoogwaardigheidsbekleders /beleidsmakers in het openbaar met dergelijke taal hun openbare ‘goedkeuring’ geven aan dit fenomeen, ze het zodanig versterken dat we al behoorlijk dicht bij de geschiedenis komen?
LikeLike
Mooi gesproken. Wat fijn dat je dit zo benoemt. Helaas nodig.
LikeGeliked door 1 persoon
Dank voor je uitgebreide analyse Erwin. Ik kan het helemaal volgen.
Wat ik vooral verachtelijk vind zijn degenen die dit vanuit politiek oogpunt of machtsgebruik initieren, verdedigen, goedpraten, aanmoedigen (en zo kan ik ook dehumaniseren; ik zal de naam hiervoor echter voor me houden). Onze ‘vertegenwoordigers’ die de mond volhebben tegen dehumanisatie wanneer het over de grens wordt ingezet, maar er vol op inzetten als het in hun eigen straatje past. Of er juist over zwijgen. En dat mogen wij ‘kiezen’.
LikeLike
Beste Erwin en lezers, Ik voel dat ik nog een 2e reactie moet geven.
Ik zie ook een andere mogelijkheid van wat er nu in de wereld afspeelt. En dat is dat het de laatste stuiptrekkingen zijn van een energie die aan het ontmantelen is. Ze weten haast niet meer hoe gek ze het moeten maken. En wie is dan die ‘ze’? De energie / mensen die achter al die ‘poppen’ (mijn dehumanisatie van onze ‘leiders’) zitten. Vanuit mijn perspectief klopt de term de-humaan ook voor deze energie. En die de-humane energie mag van deze aarde verdreven worden door de hogere frequentie die wij als aarde en mensheid aan het ‘opbouwen’ zijn; ook al lijken we dit soms niet te zien. Die frequentie is niet te verdragen door hen. En daarin heb ik het vertrouwen. Maar er zal eerst nog korter of langer dehumane energie over ons uitgestort worden. Ik vertrouw echter op een gouden toekomst; hoe moeilijk mijn denken dat soms ook vindt.
Dit plaats ik ondanks dat ik weet dat dit mogelijk onder een andere term wordt weggezet. Maar ik doe het vanuit het wezen / de ziel die ik ben.
LikeGeliked door 2 people
Lieve Martien!
Fijn dat je deze tweede reactie ook nog geplaatst hebt. Deze “meta-visie” op wat er op dit moment gaande is, is heel belangrijk om de moed erin te houden. Zelf krijg ik vaak het beeld van een rups, die bezig is vlinder te worden. Ten tijde van die ingewikkelde transformatie is het binnenin de pop een onsmakelijk zooitje, waarin noch rups, noch vlinder te herkennen zijn. Toch komt het goed en ontspringt uit de puinhopen een schitterende vlinder.
Ook het beeld van een geboorteproces kan als mentaal hulpmiddel voor ogen gehouden worden. De druk wordt steeds verder opgebouwd, uiteindelijk zetten de weeën (=pijnen) in en na een moeizaam verloop van tijd ziet een nieuw mensje voor het eerst het daglicht.
Deze beelden was ik de laatste weken even kwijt, dankjewel dat je me er weer aan herinnerd hebt.
Namaste, Martien!
LikeLike
Lieve Martien!
Fijn dat je deze tweede reactie ook nog geplaatst hebt. Deze “meta-visie” op wat er op dit moment gaande is, is heel belangrijk om de moed erin te houden. Zelf krijg ik vaak het beeld van een rups, die bezig is vlinder te worden. Ten tijde van die ingewikkelde transformatie is het binnenin de pop een onsmakelijk zooitje, waarin noch rups, noch vlinder te herkennen zijn. Toch komt het goed en ontspringt uit de puinhopen een schitterende vlinder.
Ook het beeld van een geboorteproces kan als mentaal hulpmiddel voor ogen gehouden worden. De druk wordt steeds verder opgebouwd, uiteindelijk zetten de weeën (=pijnen) in en na een moeizaam verloop van tijd ziet een nieuw mensje voor het eerst het daglicht.
Deze beelden was ik de laatste weken even kwijt, dankjewel dat je me er weer aan herinnerd hebt.
Namaste, Martien!
LikeLike
Yes ook mijn tweede reaktie zeker weten dit is een noodzakelijke tijd die heel veel aan het licht brengt een snelkookpan we liepen blijkbaar een beetje achter in ons groeiproces Allerlei individuele en gezamenlijke trauma’s worden er nu uitgeperst Peace will guide the planets and love will stare the stars This is the dawning of rhe age of AQUARIUS
LikeLike
Prachtig verwoord wat zo velen al tijden denken, zo netjes en genuanceerd in deze context van ethiek en geschiedenis geplaatst. Dank.
LikeLike
De wij en zij gedachte, waarin met “zij” wordt verwezen naar “de overheid”, “de dictatuur”, lijkt mij ook een beginnende insluipende vorm van dehumanisering waar we heel voorzichtig mee moeten zijn.
Je kunt cartoons tekenen van een op Eichmann gelijkende ambtenaar om je punt te maken, terwijl je evengoed een gezellige babbel in de trein op traject Amsterdam-Laan van NOI kunt hebben met iemand die ambtenaar op BiZa blijkt te zijn.
Wat dat betreft hebben we allemaal wel wat te leren qua invoeling.
Uiteindelijk is een maatschappij toch alleen maar een grote “wij”, als in samenlevers?
LikeLike
Dankjewel voor je heldere woorden. Ik heb in mijn jonge jaren ooit deelgenomen aan een jongerenuitwisseling naar Colombia. Het was toen nog oorlog. In het gebied waar we ware, waren zowel de FARC, ELN, militairen en paramilitairen actief.
Eindeloos hebben we gepraat over hoe het land uit de oorlog zou kunnen raken. Benjamin, een van onze begeleiders zei.
We moeten de slachtoffers weer mens maken.
De dader moet weten dat hij niet ‘de vijand’ heeft gedoon, maar José of Juan. Iemand met kinderen, familie, hobby’s en passies.
Hij ging onvermoeibaar, eerst naar de families van de slachtoffers, om levensverhalen op te tekenen. Met deze verhalen ging hij naar gevangenissen om de harten van de moordenaars te raken❤. (Bovendien maakte hij er tentoonstellingen mee, als eerbetoon aan de slachtoffers, zodat ze niet vergeten zouden worden).
De woorden van Benjamin hebben me diep geraakt. Ik geloof oprecht dat hij gelijk heeft. Twintig jaar later weet ik zijn woorden en wijsheid nog.
Laten we zorgen dat we mens(elijk) blijven, of weer worden. Houd de harten open, hoe pijn dat soms ook doet.
LikeGeliked door 1 persoon
Voor medici geldt al 2000 jaar de eed van Hippocrates, “..Primum non nocere..”
Dat in ziekenhuizen een bepaalde dehumanisatie plaatsvindt, is logisch en acceptabel. Het is erg lastig om te werken, als de empathie elke keer wordt opgerekt, omdat er patienten sterven. Daarom is het (mentaal) gezond om een bepaalde afstand te houden, soms schiet dat door, inderdaad.
De situatie in Srebrenica is een slecht voorbeeld, dit was geen “dehumanisatie”, maar een harde wraak voor alle moorden door moslims op Serviërs in de omliggende dorpen en steden. Het waren juist de Servische burgers die gedehumaniseerd werden door Bosnische moslims. De islam schrijft voor dat een ongelovige minderwaardig is. De aanpak van de moslims was gelijk aan de “Plaasmoorde” in Zuid-Afrika.
Waar ik mij zorgen om maak is dehumanisatie van blanke mensen. Uitgevoerd met het zogenaamde “White Guilt” en de ” Critical race theory”. Er gaat geen reclame voorbij, of er wordt weer een “gemengd” stelletje opgedrongen. Dit is geen diversiteit promoten, dit is de uitdrukkelijke wens diversiteit in 1 generatie uit te wissen en feitelijk uit te moorden.
De politiek wil iedereen “gelijk” hebben, goedschiks of kwaadschiks. Sorry, geen mens is “gelijk”. We hebben slimme en domme mensen, handige en onhandige, sportieve, muzikale, gemotiveerde, en mooie en lelijke. We sturen sportieve naar de olympische spelen, slimme naar de universiteit, we luisteren graag naar muzikale mensen, enz, enz…. Feitelijk worden de mensen die ergens in uitblinken gedehumaniseerd. Eisen voor universiteiten worden verlaagd, omdat iedereen een titel moet kunnen halen. Niet iedereen kan even slim zijn, dus moet iedereen even dom worden. Klinkt als communisme, iedereen even arm.
Waar gaat dat heen ??????
LikeLike
Heel interessant stuk en herkenbaar. Nou is dit niet iets wat bijvoorbeeld de laatste tijd opkomt is mijn idee. Het valt mij op hoe snel steeds meer grenzen vervagen en we dehumaniseren normaal, ja zelfs grappig en vermakelijk vinden. Want is dehumaniseren eigenlijk niet hetzelfde als geen empathie hebben of kunnen opbrengen voor een ander of een groep anderen. En.. doet niet iedereen daar aan mee?
Met jackass waar men anderen laat schrikken of in de zeik zet. We smullen van de verslaggevers die voor een kerk staan en aangevallen worden. Schande (en ben het ermee eens, blijf van een ander af). Maar de wijze waarop sommige ‘verslaggevers’ zuigen, irriteren of op de huid zitten is nooit een punt van discussie. Dat heeft bijna iedereen geaccepteerd. En zo kan ik nog wel doorgaan.
Zowel wappie als schaap (zo worden ze volgens mij genoemd) dehumaniseerd de anderen en de rest. En met z’n allen accepteren we het dat er steeds minder empathie richting anderen is op TV, nieuws, social media en om ons heen. We accepteren al tijden dat dit het nieuwe normaal is.
Heb ik dan geen hoop? Jawel hoor. Mijn hoop is gevestigd op de golfbewegingen die altijd door maatschappijen zijn gegaan. Waarin oud wordt vervangen door nieuw en na verloop van tijd oud weer terugkomt en het nieuwe wordt.
LikeLike
Dankjewel voor de uiteenzetting. Erg waardevol. Wat is uw visie op het feit dat ME’ers graag onherkenbaar blijven? Ze dragen bivakmutsen en hebben geen rugnummer zoals in andere landen. Is dat een soort zelf-dehumanisatie?
Als je niet herleidbaar bent als mens, dan voel je je ook niet verantwoordelijk/aansprakelijk als individu. Dan is het makkelijker om opdrachten uit te voeren? Wellicht hetzelfde principe als het vuurpeloton waar één soldaat met een losse flodder schiet, of hetzelfde principe als de beulshoofdkap? On-topic; tijdens het proces rond het wurgen van Mitch Henriquez hoefden de verdachten zich niet te laten zien. Het zou gaan om hun eigen veiligheid. Dat is een goed argument, maar werd daarmee ook gedehumaniseerd? Het waren geen mensen die terecht stonden, maar anonieme nummertjes zonder gezicht, eer en geweten.
“Ethical behaviour is doing the right thing when no one else … knows who you are.” Aldo Leopold
LikeLike
Dank voor je zachte kracht Erwin.
LikeGeliked door 1 persoon
Het is een opsomming van feiten die absoluut kloppen. Dat is het verhaal. Alleen wat moet je ermee? Geef dan ook eens aan hoe het allemaal wel moet! Beschaving is op zijn retour. De maatschappij verhard en de tegenstellingen groeien. We zijn net als wielrenners zesenzeventig jaar met horten en stoten de berg opgereden, maar zijn nu boven en gaat het tijdelijk hard naar beneden. Eigenlijk moeten we van fiets wisselen, omdat vooral de remmen het laten het afweten. Blijkbaar vinden we dit nog niet nodig. We onderschatten daardoor het gevaar in de bochten en de hongerklop dreigt. Het windjack voor de kou krijgen we niet aan.
En men ziet afgrond naderen Helpppp???
LikeLike
Ik denk dat er maar één ding helpt. Steeds meer mensen zeggen nee.
Burgerlijke ongehoorzaamheid.
Stoppen met je aan de regels houden, stoppen met naar teststraten gaan.
Met je omgeving, collega’s, werkgever gaan praten, naar het museumplein gaan, naar de fakkeloptochten gaan en meelopen, etc etc.
Maar laat overal horen wat jij ervan vindt.
Meer mensen denken het wel maar durven nog niets te zeggen. Dus maak het bespreekbaar.
Verzet kont van onderaf, wachten tot de regering ‘anders’ gaat doen is wachten voor niets. Politiek draait pas als de kiezers zich verzetten.
LikeGeliked door 1 persoon
Er zijn (om in wieler termen te blijven) ook een aantal mensen die tijdens de afdaling graag wat spijkers op de weg gooien om het in de afgrond storten te bespoedigen, burgerlijke ongehoorzaamheid en wetten overtreden is niet de juiste gang van zaken. Ik ondersteun niet uw ideeën.
LikeLike
Mooi stuk Erwin dank daarvoor,
ik krijg mensen op social media die het geweld goedkeuren -‘had je daar maar niet moeten zijn ” of “je moet doen wat de politie zegt” – stil door ze een wedervraag te stellen. U fietst door rood, er is geen verkeer, toch wordt u aangehouden. De politie mept u op uw hoofd. Proportioneel geweld? Had u maar niet door rood moeten fietsen. U rijdt 5 km per uur te hard. De politie houdt u aan. Zet een waterkanon aan en spuit u uit uw auto. Had u zich maar aan maximale snelheid moeten houden… werkelijk, vindt u dat proportioneel? Politie moet de-escaleren, politie moet mensen beschermen, ook de demonstranten die niets meer doen dan opkomen voor hun rechten en zicht oprecht zorgen maken over de toekomst van hun kinderen.
LikeLike
Beste Erwin, dank wederom voor je prachtige column, je bent een wijs man.
Wat mij uitermate verdrietig maakt is de houding van veel van mijn vrienden. Ze veroordelen iedereen die het niet eens is met de disproportionele maatregelen. Ik ben er enorm van geschrokken hoe gemakkelijk men burgerrechten zoals het recht op privacy en het recht op demonstreren laat vallen en weg wuift. De avondklok? Ach, zegt men, ik heb daar niet zo’n last van, ik blijf lekker binnen en wie wel naar buiten gaat (zoals ik) is “burgerlijk ongehoorzaam”. Men is zo egoïstisch geworden! Mijn hoogbejaarde moeder herkent dit wel uit de tweede wereldoorlog: mensen keken ook toen de andere kant op …
Jouw woorden zijn mij altijd tot troost in deze ongekende tijden …
LikeLike
In het donker, kunnen duistere dingen onzichtbaar blijven, maar als de duisternis het donkere naar boven voert, kan voor hen die willen zien het onzichtbare, zichtbaar worden en vandaaruit licht
Sommigen zien het best met hun rug tegen de muur helaas, maar toch….
Ik geloof nog steeds in het goede en dat deze waanzin en bedrog tot stoppen word gebracht
Zoveel goede mensen zijn er nog, laten we dat niet vergeten
Dank, voor uw wijze en menselijke woorden
Yvon
LikeLike
Beste Erwin, resonerende, indringende, prachtige woorden. DANK!; de polarisatie baart me al vanaf dag 1 grote zorgen. Je reactie over de reactie van ‘non_wappies’… Ik schouwde ook veel online… meng me zelden… maar hier had ik me wel in gemengd omdat vrienden van mij zich zo uitdrukten over het politiegeweld. Jeetje toch! Ik zette dus vorige jaar bijvoorbeeld ook 2 Tim beelden naast elkaar waarin de beide C_kampen elkaar dom noemden…Zijn we dan ineens allemaal dom? Nee dus. Het leek wel alsof we elke andere polarisatie ook nog even overdoen (BLM, Links/Rechts etc). Om verdrietig van te worden. Your blog lights up the path out of it. Brene Brown verwoordde het mooi: het verschil in toon / dialoog wanneer “you want to GET it right (instead of just wanting to BE right)”. You want to get it right. Ik zie dat zelden! Ik ga het delen!
Ja, laten we elkaar vooral als mens blijven behandelen, en niet dehumaniseren. Dat is de oproep naar ons allen om veel (f2f) naar andersdenkenden dan jezelf te blijven luisteren. Altijd leerzamer (weet ik ook als interviewer) dan praten met gelijkgestemden. Ik zou je graag op een TEDx podium zien. Hartelijke groet, Brenda
LikeLike
Wat deze gelegenheidsdehumanisatie doet met politie mensen is te lezen in verklaringen op de site van de buiten parlementaire onderzoeks commissie.
https://bpoc2020.nl/politieverhoren#transcripties
LikeGeliked door 1 persoon
Interessant en waar stuk. De dehumanisatie zie je nu terug in het nieuws met de aanpak vd zogenaamde wappies, maar het gebeurt in veel meer zaken.
Denk maar eens aan bijv. abortus, zolang je het nieuwe leven maar niet als uniek mens ziet kan je het (de vrucht of hoe het dan ook genoemd wordt) weggooien. Benieuwd hoe Dr. Kompanje hier tegen aankijkt.
LikeLike
Beste Erwin, wat is er aan de hand? Ik heb gemerkt dat er weer een aantal recente blogs van je ineens ‘verdwenen’ zijn…? censuur? opdracht van hogerhand?
Dan zijn we nog verder van het pad dan dat ik al vreesde.
LikeLike
Geen nood Eef. Ik heb mijn website wat opgeruimd. Blogs die niet meer gelezen werden of gedateerd waren verwijderd en een recente blog ben ik nog wat meer aan het bewerken
LikeLike
Beste,
Dit is een prachtig blog. U deelt exact mijn mening. Ik ben iemand die door medische tegenargumenten beslist heeft me niet te laten vaccineren, omdat het vaccin voor mij mogelijk nog gevaarijker kan zijn dan het virus.
Hierdoor ben ik de mensen leren kennen. Ik ben eerlijk gezegd ook niet voor dat politiegeweld, maar veroordeel het en je krijgt meteen een shitstorm over je.
Veel mensen lijken hun gezond verstand verloren te zijn. Ik vrees dat we door de lockdowns en de maatregelen allemaal in een copingmechanisme zitten en ik heb eigenlijk geen goed gevoel bij deze polarisatie die er nu aan het ontstaan is.
De angst zit er overal diep in. De “wappies” vrezen hun vrijheid, de “gevaccineerden” hun leven en zo gaan ze elkaar bekampen en van alles de schuld geven.
Heeft er iemand al bij stilgestaan dat dat virus mogelijk niet nadenkt over vaccins? Dat de politiek, zeker mensen als Marcon de De Jonge eens moeten nadenken wat ze doen?
Als het zo verder gaat, ben ik banger dat we binnenkort een burgeroorlog gaan krijgen voor we dat virus onder controle hebben. Of is het dat wat ze willen?
LikeLike
Een perfecte weergave van waar wij nu in zijn beland. Een gevaarlijke , gespleten maatschappij, welke elk moment kan switchen van soort “ wappie”, tot een maand geleden waren de Coronabeleid critici de “untermenschen”, nu is dat de gehele Russische bevolking . Zo simpel en eenvoudig gaat dat klaarblijkelijk. Mede ingegeven en aangewakkerd door beleidsmakers, politici en media.
De grote vraag is: Wat kunnen / gaan we hier als maatschappij aan doen om de maatschappij weer leefbaar te maken en te houden, hoe betrek je andere in dit inzicht zonder weg gezet te worden als complottheorist of “ wappie” , en de vicieuze cirkel te doorbreken.
LikeLike
Religies, ideologieën en andere dogmatische bewegingen initiëren en versterken dehumanisatie. Zij die geloven achten zich moreel superieur aan de ongelovigen en dat vormt vaak de opmaat voor het gebruik van geweld tegen de ander. Dit fenomeen is van alle tijden en voor machthebbers is het een verleidelijk middel om de massa te mobiliseren. In het Westen wordt propaganda in gezet tegen hen die zich kritisch uitlaten tegen de staatsnarratieven over klimaat, gender, systemisch racisme en de volksgezondheid. De media, universitaire wereld, rechterlijke macht social media en multinationals zijn inmiddels gelijkgeschakeld en doen helemaal mee. Alleen een handjevol moedigen blijft staan en je kunt in het boek totalitairisme van Mattias Desmet lezen wat daarmee gaat gebeuren.
LikeLike